शुद्ध अशुद्ध वर्तनी – विभिन्न परीक्षाओं में शुद्ध अशुद्ध वर्तनी से सम्बंधित प्रश्न पूछे जाते हैं। इसी को ध्यान में रखते हुए इस लेख में शुद्ध अशुद्ध शब्दों की सूची हिंदी वर्णमाला के क्रम में दी गयी है। इन शब्दों को आपको ध्यानपूर्वक पढ़ लेना चाहिए। जिससे परीक्षा में इन प्रश्नों को लेकर कोई गलती न हो।
शब्दों की शुद्ध अशुद्ध वर्तनी
| शुद्ध | अशुद्ध | शुद्ध | अशुद्ध |
|---|---|---|---|
| अर्पण | अरपन | अनभिज्ञ | अनभिग्य |
| आहार | अहार | अस्वीकार | अश्वीकार |
| अपराह्न | अपरान्ह | अभिषेक | अभिसेक |
| अनुगृहीत | अनुग्रहीत | अधीन | आधीन |
| अंतःकथा | अंतर्कथा | अनधिकार | अनाधिकार |
| अनुसरण | अनुशरण | आशीर्वाद | आर्शीवाद |
| अमावस्या | अमावश्या | अपह्नुति | अपन्हुति |
| अध्ययन | अध्यन | आर्द्र | आद्र |
| आतिथेय | आतिथे | आकांक्षा | अकांक्षा |
| अट्टालिका | आट्टालिका | आधिक्य | आधिक्यता |
| आवश्यक | अवश्यक | आच्छादन | आक्षादन |
| आध्यात्मिक | अध्यात्मिक | आजीविका | अजीविका |
| अद्वितीय | अदितीय | आमिष | अमिस |
| आराधना | अराधना | आशा | आसा |
| आषाढ़ | असाढ़ | श्मशान | श्यमशान |
| उज्ज्वल | उज्जवल | उल्लंघन | उलंघन |
| उत्पात | उतपात | उन्नति | उन्नती |
| उन्मीलित | उन्मिलित | ऊपर | उपर |
| ऐक्य | ऐक्यता | ऐश्वर्य | एश्वर्य |
| कुंअर | कुंवर | कौशल्या | कौसल्या |
| कृतकृत्य | कृत्यकृत्य | कृतघ्न | कृतघ्नी |
| करोड़ | करोड | केन्द्रीकरण | केन्द्रीयकरण |
| क्यारी | कियारी | कृपा | क्रिपा |
| कीर्ति | कीर्ती | कृपया | कृप्या |
| कवयित्री | कवियित्री | कालिदास | कालीदास |
| कर्त्तव्य-पालन | कर्त्तव्यपालन | ईर्ष्या | ईर्षा |
| गायकी | गायिकी | गृहणी | ग्रहणी |
| गायें | गौवें | गरुड़ | गरुण |
| गरिष्ठ | गरिष्ट | गृहस्थ | ग्रहस्थ |
| गर्मी | गरमी | चंचल | चन्चल |
| क्षत्रिय | क्षत्रीत | क्षमा | छमा |
| क्षेम | छेम | ज्योत्स्ना | ज्योत्सना |
| जामाता | जमाता | जागृति | जाग्रति |
| जगज्जननी | जगत जननी | तालाब | तलाब |
| त्याज्य | त्यज्य | तरुच्छाया | तरुछाया |
| तात्कालिक | तत्कालिक | त्रिकाल | तृकाल |
| तलाशी | तलासी | त्रिगुण | त्रगुन |
| तिलांजलि | तिलांजली | दरिद्रता | दारिद्रता |
| दाँत | दांत | देशनिकाला | देश-निकाला |
| दयालु | दयालू | दुरवस्था | दुरावस्था |
| द्रष्टव्य | दृष्टव्य | दृश्य | दृष्य |
| दोष | दोश | दृग | द्रग |
| धनुष | धनुश | निवारण | निवारन |
| निर्वाण | निरवान | निश्चेष्ट | निश्चेष्ठ |
| नारायण | नरायन | नवाब | नबाब |
| निरपराध | निरापराध | नाराज | नराज |
| नारी | नारि | निरोग | निरोग्य |
| पतित | पतीत | पुष्पावली | पुष्पावलि |
| प्रेयसी | प्रेयसि | प्रदर्शनी | प्रदर्शिनी |
| प्रतिज्ञा | प्रतीज्ञा | प्रसन्न | प्रशन्न |
| पुरस्कार | पुरुस्कार | पोषक | पोसक |
| पद्मिनी | पदमिनी | परिच्छेद | परिछेद |
| पृष्ठ | पृष्ट | पयःपान | पयापन |
| पितृभक्ति | पिताभक्ति | पैतृक | पैत्रिक |
| पौरुष | पौरुश | परिषद | परिसद |
| पुल्लिंग | पुलिंग | पिशाची | पिशाचिनी |
| प्रादेशिक | प्रदेशिक | प्राप्ति | प्राप्ती |
| प्रामाणिक | प्रमाणिक | प्रणाम | प्रनाम |
| प्रज्वलित | प्रज्ज्वलित | प्रतिच्छाया | प्रतिछाया |
| प्रशंसा | प्रसंसा | वृक्ष | बृक्ष |
| विराजमान | विराज्यमान | वाल्मीकि | वाल्मीकी |
| विरहिणी | विरहणी | वाहिनी | वाहनी |
| विधि | विधी | व्याप्त | व्यापित |
| बहुलता | बहुल्यता | विश्लेषण | विस्लेषण |
| बहिष्कार | बाहिष्कार | विशेष | विशेस |
| भस्मीभूत | भस्मिभूत | भवसागर | भौसागर |
| माहात्म्य | महात्म | मृत्युञ्जय | मृत्युन्जय |
| माननीय | मान्यनीय | मनोज्ञ | मनोग्य |
| मेहनत | मेनहत | मंत्रिमंडल | मंत्रीमंडल |
| मिट्टी | मट्टी | महायज्ञ | महाज्ञ |
| योद्धा | योधा | यश | यस |
| यशोलाभ | यशलाभ | यशस्वी | यसस्वी |
| राजनीतिक | राजनैतिक | राजगण | राजागण |
| ऋतु | ऋतू | राजर्षि | राजऋषि |
| ऋण | रिण | विरहिणी | विरहणी |
| विस्मृत | विसमृत | विदेह | वीदेह |
| विकास | विकाश | विषम | विसम |
| वेश | वेष | व्यावहारिक | व्यवहारिक |
| शिरःपीड़ा | शिरोपीड़ा | शशि | शशी |
| शताब्दी | शताब्दि | शान्तिमय | शांतमय |
| साप्ताहिक | सप्ताहिक | संन्यास | सन्यास |
| स्वास्थ्य | स्वस्थ | साम्य | साम्यता |
| सम्मुख | सन्मुख | संगृहीत | संग्रहीत |
| सर्वस्व | सर्वश्व | हतबुद्धि | हतोबुद्धि |
| हिरण्यकशिपु | हिरण्यकश्यप | ऋषिकेश | ऋषीकेश |
| स्थिति | स्थिती | सत्वगुण | सतीगुण |
| समीक्षा | समिक्षा | स्थायी | स्थाई |
| सहिष्णु | सहीष्णु | संवाद | सम्वाद |
| सुन्दरता | सौंदर्यता | संवारना | सवारना |
| साम्राज्य | सम्राज्य | सौजन्य | सौजन्यता |
| स्वावलम्बन | स्वालम्बन | सम्मान | सन्मान |
| युधिष्ठिर | युधिष्ठर | द्वारका | द्वारिका |
| तदनन्तर | तदान्तर | ब्रज | बृज |
| विशिष्ट | विशिष्ठ | निष्कपट | निष्कपटी |
| निरपराध | निरपराधी | ऊर्ध्व | उर्ध्व |
| गृहीत | ग्रहीत | प्रथा | पृथा |
| द्रष्टा | दृष्टा | जाग्रत | जागृत |
| अनूदित | अनुदित | शुश्रुषा | सुश्रूषा |
| एषणा | ऐषणा | ऐकान्तिक | एकांतिक |
| अन्त्याक्षरी | अंताक्षरी | पारलौकिक | परलौकिक |
| मालिन | मालन | अहल्या | अहिल्या |
| नीरसता | निरसता | संग्रहीत | संगृहीत |
| निर्दय | निर्दयी | अनुग्रह | अनुगृह |
| अनधिकृत | अनाधिकृत | भागीरथी | भगीरथ |
| आजीविका | अजीविका | कुमुदिनी | कुमुदनी |
| पटाक्षेप | पटाच्छेप | सौन्दर्य | सौंदर्यत्व |
| आह्वान | आहवान | असाम्य | असाम्यता |
| उच्छृंखला | उश्रृंखला | यथेष्ट | यथेष्ठ |
| बहिरंग | वाहिरंग | सृजन | सर्जन |
| गरिष्ठ | गरिष्ट | अन्तर्धान | अंतर्ध्यान |
| परिच्छेद | परिछेद | तन्मय | तत्मय |
| परमौषधि | परमोषधि | मनःकामना | मनोकामना |
| यशोलाभ | यशलाभ | रीत्यनुसार | रीत्यानुसार |
| उद्विग्न | उदिग्न | अधोगति | अधगति |
| नदीश | नदेश | दिग्जाल | दिगजाल |
| पुनरभिनय | पुनराभिनय | मनःकष्ट | मनोकष्ट |
| इतःपूर्व | इतिपूर्व | निरुपम | निरोपम |
| अक्षौहिणी | अक्षोहिणी | मतैक्य | मतेक्य |
| सद्गति | सत्गति | स्वयंवर | स्वयम्वर |
| अत्युक्ति | अत्योक्ति | मनोज्ञ | मनज्ञ |
| जगन्नाथ | जगतनाथ | मनोहर | मनहर |
| दुस्तर | दुष्तर | दिवरात्र | दिवारात्रि |
| दुरात्मगण | दुरात्मागण | सानन्द | सानन्दित |
| गुणिगण | गुणीगण | भ्रातृगण | भ्रातागण |
| योगिवर | योगीवर | सत्वगण | सतोगण |
| प्राणिवृंद | प्रणीवृन्द | मंत्रिवर | मंत्रीवर |
| सलज्ज | सलज्जित | अहिर्निश | अहर्निश |
| सशंक | सशंकित | आत्मपुरुष | आत्मापुरुष |
| चारुता | चारुताई | अनभल | अभल |
| द्विवार्षिक | द्वैवार्षिक | प्रफुल्ल | प्रफुल्लित |
| ज्ञानवान | ज्ञानमान | आग्नेय | अग्नेय |
| अनावासिक | अनवासिक | आनुषंगिक | अनुषांगिक |
| भुजंगी | भुजंगिनी | कृशांगी | कृशांगिनी |
| प्रेयसी | प्रेयसि | सुलोचना | सुलोचनी |
| कोमलांगी | कोमलांगिनी | चातकी | चातकनी |
| अकस्मात् | अकस्मात | राजन् | राजन |
| सतत् | सतत | विद्वान् | विद्वान |
| शृंगार | सिंगार | केंद्रीय | केंद्रिय |
| इकट्ठा | इकठ्ठा | इच्छा | ईच्छा |
| इंग्लैंड | इंगलेंड | इंजेक्शन | इंजैक्शन |
| ईजाद | इजाद | ईसाई | इसाई |
| ईमानदारी | इमानदारी | उद्घाटन | उदघाटन |
| उद्यत | उद्दत | उनतीस | उन्तीस |
| उपलक्ष्य | उपलक्ष | ऊहापोह | उहापोह |
| ऊधम | उधम | एकत्र | एकत्रित |
| एहसास | अहसास | एहतियात | ऐहतियात |
| ऐक्ट | एक्ट | ऐच्छिक | एच्छिक |
| ऐंकर | एंकर | कालिदास | कालीदास |
| कोटि | कोटी | क़ूवत | कूबत |
| कीजिए | करिये | क्योंकि | क्योकी |
| कागज़ात | कागजातों | कसौटी | कसोटी |
| कैबिनेट | केबिनेट | कारागृह | काराग्रह |
| झोंका | झोका | झोंपड़ी | झोपड़ी |
| टेलीविजन | टेलिविजन | टिप्पणी | टिपण्णी |
| ड्राइवर | ड्राईवर | ताबूत | ताबुत |
| तूफ़ान | तुफान | तत्त्व | तत्व |
| तात्कालिक | तत्कालिक | तृतीय | त्रितीय |
| त्रिकालदर्शी | तृकालदर्शी | तत्त्वावधान | तत्वाधान |
| तिनतरफा | तीनतफरा | तबीयत | तबियत |
| तिथि | तिथी | त्यौरी | त्योरी |
| त्योहार | त्यौहार | तिलिस्म | तिलस्म |
| तुष्टीकरण | तुष्टिकरण | थर्माकोल | थरमाकोल |
| थीसीस | थीसिस | दरियाई | दरियायी |
| द्वंद्व | द्वन्द | दंपति/दंपती | दंपत्ति |
| दीपावली | दिवाली | दयालु | दयालू |
| दायित्व | दायित्त्व | दुरवस्था | दुरावस्था |
| दुरुपयोग | दुरूपयोग | परिप्रेक्ष्य | परिपेक्ष्य |
| पुनर्वास | पुर्नवास | पड़ोस | पड़ौस |
| प्रदर्शन | प्रर्दशन | प्रदर्शनी | प्रदर्शिनी |
| पुनर्जन्म | पुर्नजन्म | फुट | फिट |
| फ़जूल | बेफ़ज़ूल | बाबत | बावत |
| बीमार | बिमार | बरदाश्त | बर्दाश्त/बर्दास्त |
| बादाम | बदाम | ब्राह्मण | ब्रह्मण |
| बजाय | बजाए | बहू | बहु |
| बाज़ार | बजार | बांग्ला | बंगला |
| बाक़ायदा | बकायदा | बिस्वा | बिसवा |
| बल्ब | बल्व | बीवी | बीबी |
| बेचना | बेंचना | भगवत्प्रेम | भागवत्प्रेम |
| भुखमरी | भूखमरी | भौंक | भोंक |
| भास्कर | भाष्कर | भेड़ | भेंड़ |
| महत्त्व | महत्व | मालूम | मालुम |
| शांति | शान्ती | शिशु | शिशू |
| शशिकांत | शशीकांत | शंभु | शंभू |
| श्मशान | शमशान | शिविर | सिविर |
| शांतिमय | शांतमय | शय्या | शैया |
| श्रीमती | श्रीमति | षड्यंत्र | षड़यंत्र |
| स्थिति | स्थिती | स्थायी | स्थाई |
| सुमेरु | सुमेरू | संवर्धन/संवर्द्धन | संवर्दन |
| सूची | सूचि | सामान | समान |
| संपत्ति | संपत्ती | साप्ताहिक | सप्ताहिक |
| सांसारिक | संसारिक | सिंहवाहिनी | सिंहवाहनी |
| साधु | साधू | स्वास्थ्य | स्वास्थ |
| साइकिल | सायकिल | सौंदर्य | सौंदर्यता |
| स्वावलंबी | स्वालंबी | सामर्थ्य | सामर्थ |
| सशक्तीकरण | सशक्तिकरण | स्वप्नद्रष्टा | स्वप्नदृष्टा |
| सदृश | सदृश्य | साइबर | साईबर |
| सिंकाई | सिकाई | सुचारु | सुचारू |
| सूबेदार | सुबेदार | सूचीबद्ध | सूचिबद्ध |
| संवाद | सम्वाद | समाधि | समाधी |
| उद्योगीकरण | औद्योगीकरण | आहुति | आहूती |
| वज़ीफा | बजीफा | रामचरितमानस | रामचरित मानस |
| धोबनी | धोबिन | बाल्मीकी | बाल्मीकि |
| व्यावसायिक | व्यवसायिक | श्वसुर | ससुर |
| हरिद्रा | हल्दी | माक्षण | माखन |
| क्लिष्ट | क्लिष्ठ | वाङ्ग्मय | बांगमय |
| लघुउत्तरीय | लघुत्तरीय | गत्यवरोध | गत्यावरोध |
| दिन | दिनों | कठोर | कड़ा |
| कूप | कुंआ | कुपुत्र | कपूत |





